Cho trẻ dùng thảo dược: Lợi bất cập hại

 - Từ lâu, ông bà ta đã sử dụng lá thảo dược làm gối nằm, trà để uống... Với quan niệm mùi thơm của hoa cỏ không chỉ đem lại giấc ngủ ngon, thanh nhiệt mà còn chữa được nhiều bệnh nên trẻ sơ sinh cũng được ông bà khuyên dùng. Tuy nhiên, quan niệm đó chưa thực sự đúng vì gần đây, nhiều trẻ rước bệnh vì dùng thảo dược. 

Gối thảo dược ẩm mốc tại nhà chị Thảo.

Thảo dược hay… “thần dược”

Chị Thảo ở quận 12, TP.Hồ Chí Minh vừa sinh con được 2 tháng. Chị ở gần mấy vườn rau lớn nên kiến và nhiều loại côn trùng khác vào nhà rất nhiều. Con gái chị thường bị côn trùng đốt sưng tấy ở hai cánh tay, hai chân và cả trên má. Thấy da sữa non nớt của con thường xuyên bị tổn thương, chị đau lòng lắm. Ban đầu chị mua phấn kiến về rải khắp chân tường, chân giường để đuổi côn trùng nhưng chỉ được vài giờ lại như cũ. Chị lên mạng kiếm thông tin về cách hạn chế côn trùng cắn thì thấy có người chỉ cách lấy lá đinh lăng trải dưới giường, côn trùng ngửi mùi sẽ tự bỏ đi. Chị kiếm lá đinh lăng khô về trải dưới nệm nhưng đêm đó bé quấy, bắt người lớn bế, đặt xuống giường là khóc. Biết bé không chịu được mùi lạ trong phòng máy lạnh, chị Thảo lại lên mạng tìm. Và lần đầu tiên chị biết đến cụm từ “gối thảo dược” khi thấy một công ty ở đường Phan Văn Trị, quận Gò Vấp giới thiệu với hàng chục tác dụng. Nhưng điều làm chị tâm đắc nhất là những loại gối này có thể đuổi được côn trùng nên đặt mua 2 gối kê đầu, 2 gối ôm cho bé, mỗi cái 165.000 đồng. Dùng đến ngày thứ 2 nhưng con gái chị vẫn cứ bị côn trùng đốt như thường. Một tuần sau thì bé ho, khó thở, sốt và trong căn phòng ngủ bốc lên mùi hăng hắc. Lúc này mẹ chị mang gối thảo dược ra kiểm tra thì thấy trong ruột chủ yếu là bông gòn và trộn thêm mấy loại lá, cỏ khô vụn mà không biết là loại gì, còn ruột gối ôm thì nhiều loại vỏ hạt, lẫn mấy cục tròn màu đen. Mẹ chị đổ hết ra mâm, phơi nắng nhưng mùi hắc, mốc vẫn không bay đi. Khi bé ho, khò khè, sốt cao, chị đưa đến Bệnh viện Nhi đồng 2 cấp cứu. Tại đây, bác sĩ nhắc nhở việc vệ sinh môi trường xung quanh để không ảnh hưởng đến hô hấp của trẻ thì chị trình bày đang dùng gối thảo dược. Bác sĩ khẳng định đó là nguyên nhân khiến bé bị ho và khó thở.

Đánh vào tâm lý lo lắng của người mẹ có con nhỏ, nhiều công ty, cửa hàng… đã giới thiệu các sản phẩm thảo dược như “thần dược” chữa bách bệnh. Một công ty ở phường Hiệp Bình Chánh quảng cáo chuyên sản xuất lá tắm, trà và gối thảo dược gia truyền. Công dụng được nâng lên ngang tầm với… “thần dược” như sau: “Chuyên dùng trị liệu và hỗ trợ điều trị hiệu quả nhanh thấp khớp tay chân, bại liệt, đau lưng, đau đầu. Các chứng viêm xoang như cứng cổ, đau nửa đầu, thần kinh mệt mỏi, làm tăng sức đề kháng, thanh nhiệt, giải cảm, thông mũi, thông 12 đường kinh mạch, kích thích vỏ não và hệ thần kinh trung ương giúp ngủ ngon, giảm stress, đánh tan ê nhức mỏi, giảm căng, mỏi cơ trong điều kiện thời tiết thay đổi bất thường. Mới bắt đầu bị bệnh như viêm xoang, cảm, thấp khớp dùng gối kê sẽ hết hẳn”. Đối với trẻ em thì: Trà đánh tan đàm (đờm), tưa lưỡi, gối chữa chứng mồ hôi trộm, chống giật mình, đuổi côn trùng, chữa đầu bẹp, thanh nhiệt, điều hòa máu lên não, giúp bé ngủ sâu giấc…

Chính vì những lời có cánh như thế mà hầu như những người lần đầu làm cha mẹ hoặc người già đều tin dùng. Khi hỏi khoảng 50 người đi chăm sản phụ vừa sinh con ở Bệnh viện Từ Dũ thì hầu như người nào cũng cho biết, đã chuẩn bị gối, các loại lá tắm bằng thảo dược cho mẹ và bé từ mấy tháng trước.

Cẩn trọng khi cho trẻ dùng thảo dược

Trên thị trường hiện nay, những sản phẩm có thành phần thảo dược đều được người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn dù giá cả cao hơn. Chẳng hạn như thuốc nhuộm tóc có thảo dược giá gấp 2 - 3 lần so với loại thuốc bình thường nhưng khách hàng vẫn dùng vì ngoài bao bì ghi: “Thảo dược giúp tóc mọc nhanh, bảo vệ da đầu, điều hòa khí huyết, phù hợp với phụ nữ mới sinh và đang cho con bú”.

Không những thế, trên thị trường còn xuất hiện tràn lan các loại lá tắm, lá đắp da, trà thảo dược dành riêng cho phụ nữ sau sinh, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Theo bác sĩ Lê Thiệu Anh Tuấn, Hội Dược học TP.Hồ Chí Minh, dùng thảo dược cho trẻ, đặc biệt trẻ sơ sinh phải hết sức cẩn trọng. Theo quan niệm, người xưa thường cho trẻ mới sinh uống nước cam thảo để sạch lưỡi, “tống xuất đàm nhớt”, dùng lục thần hoàn để bé không giật mình, thần kinh ổn định. Nhưng đây là một quan niệm sai lầm vì hàm lượng corticoid trong cam thảo khá cao, dễ gây ra những tác dụng đáng tiếc, đặc biệt với trẻ sơ sinh. Còn đối với các loại gối thảo dược lại càng không có tác dụng gì đối với trẻ nhỏ như quảng cáo. Một số thảo dược như lá đinh lăng, lá thuốc cứu, lá ngũ trảo, vỏ hành hương... giúp người lớn trị đau lưng khi dùng với liều lượng phù hợp. Với trẻ nhỏ thì không như thế nên các bà mẹ không được tùy tiện bỏ thảo dược vào gối cho trẻ nằm, vì nếu dùng thảo dược không đúng thành phần, liều lượng, độ tuổi... sẽ rất nguy hiểm, dù là dùng để tắm hay ngửi. Ngoài ra, thảo dược mà không được xử lý tốt trước khi bỏ vào ruột gối sẽ bị ẩm mốc, gây dị ứng với trẻ. Một số thảo dược bị lẫn tạp chất sẽ có mùi nồng nặc, hắc, là nơi làm ổ của côn trùng… làm kích thích thần kinh khiến trẻ khó ngủ hơn và hay giật mình, hoảng hốt, ho, sốt, khó thở.

Theo bác sĩ Nguyễn Minh Tiến, Phó trưởng khoa Khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Nhi đồng 1, TP.Hồ Chí Minh, trước đây, bệnh viện cũng từng tiếp nhận nhiều trường hợp bị ngộ độc thảo dược. Phần lớn các bé nhập viện đều bị viêm phổi, gây khó thở, tím tái, ảnh hưởng đến tim mạch… Dù chưa có hậu quả đáng tiếc xảy ra nhưng để điều trị cho bé trở lại bình thường, khỏe mạnh cũng tốn không ít thời gian và công sức. Đa phần các bà mẹ sử dụng cam thảo bắc ngâm vào nước và cho con uống khi trẻ có dấu hiệu “lên đàm” hay “khó thở”. Các bà mẹ cho con uống theo kinh nghiệm mà không biết cam thảo không làm lượng nhớt ở vùng hầu họng giảm đi mà còn kích thích nhớt tiết ra, làm bé ọc ra nhiều nhớt hơn. Nếu cho bé uống với lượng nhiều, ngoài việc gây ra các triệu chứng suy hô hấp còn có thể gây ói mửa, chướng bụng, viêm ruột hoại tử, đi tiêu ra máu dẫn đến hậu quả đáng tiếc.

Bác sĩ Đoàn Thị Ngọc Diệp, Trưởng khoa Cấp cứu, BV Nhi Đồng 2 cho biết, đã từng có trường hợp trẻ nhập viện do người nhà tự ý dùng lá đắp lên da gây nhiễm trùng, dẫn đến nhiễm trùng huyết. Bác sĩ khuyến cáo, các bà mẹ không nên tự ý dùng bất kỳ loại lá nào cho trẻ, đặc biệt là khi da trẻ đang bị tổn thương (mụn, nhọt, bỏng...) vì sẽ làm cho vết thương càng nặng thêm.